Historiku
Shoqata e Juristëve “NORMA” është themeluar në vitin 1998 nga një grup profesionistesh juridike me përvojë të gjatë si gjyqtare, prokurore, avokate dhe juriste të angazhuara në institucione të ndryshme administrative, të larguara nga puna e gjendjes së rëndë shoqërore të viteve të 90-ta në Kosovë. Kjo shoqate është themeluar me iniciativën e Znj Vjosa Nimani Zylfiu dhe ka numëruar 10 anëtare për tu zgjeruar me anëtare të reja gjate punës së mëtejshëm. Ajo financohet nga anëtarësia dhe kontributet e donatorëve.
Historiku
NORMA ndërmerr aktivitete për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut duke përfshirë të drejtat pronësore dhe trashëgimore, ofrimin e ndihmës juridike, rritjen e ndërgjegjësimit për barazinë gjinore, ndikimin në hartimin dhe ndryshimin e ligjeve, duke përfshirë lobimin për zbatimin e legjislacionit. NORMA në vazhdimësi ka evidentuar mungesën e zbatimit të plotë të të drejtave në përgjithësi, e në veçanti ekzistimin e pamjaftueshëm të të drejtave pronësore mbi pasurinë e përbashkët bashkëshortore, mungesën e realizimit të të drejtave të trashëgimisë dhe pabarazinë në fushën e punës. Për më tepër, NORMA ka identifikuar në mënyrë specifike shqetësimet veçanërisht në zbatimin e të drejtave të gruas në pronë, trashëgimi dhe ndarje të pasurisë së përbashkët bashkëshortore, si pengesat kryesore për zhvillimin dhe fuqizimin e grave në Kosovë.
Për këtë qëllim, angazhimi i NORMA-s fokusohet në fushat e mëposhtme:
Ndihma Juridike Falas për Gratë dhe vajzat: Ofrimi i ndihmës juridike falas për gratë,
pavarësisht nga përkatësia e tyre etnike, siguron që ato të kenë qasje në drejtësi dhe
mbështetje tjetër sociale dhe administrative kur u shkelen të drejtat e tyre dhe ka organizuar
trajnime me OJQ-të e pakicës serbe, si “Zensko Pravo” në Mitrovicën e Veriut dhe “Ruka
Ruci” në komunën e Fushëit, në komunën e Fushëit në Kosovë për të drejtat pronësore dhe në
Gracë. Identifikimi dhe reagimi ndaj rasteve të shkeljes së të drejtave si në nivel politikash ashtu edhe në raste individuale: NORMA identifikon në mënyrë aktive raste kur të drejtat e grave shkelen dhe ndërmerr veprimet e duhura për të adresuar këto çështje dhe/ose raste, qoftë përmes komentimit dhe/ose pjesëmarrjes në grupin e punës për politika, avokimin ligjor,
ndërmjetësimin ose mjete të tjera. Mbështetni Grupet e Grave Minoritare: Duke u angazhuar në shtrirjen e komunitetit,
NORMA ofron mbështetje për grupet e grave minoritare, duke njohur dhe adresuar sfidat
unike me të cilat përballen brenda komuniteteve të tyre, duke përfshirë shoqërinë në
përgjithësi. (REA, komunitetet serbe, turke). Rritja e ndërgjegjësimit: NORMA kryen fushata ndërgjegjësimi për të edukuar si gratë ashtu edhe komunitetin e gjerë për të drejtat e tyre, duke fuqizuar kështu individët që të avokojnë për veten e tyre dhe të kërkojnë llogari nga autoritetet. Avokimi për Reformën Ligjore: NORMA mbron reformat ligjore që forcojnë mbrojtjen e të drejtave të grave dhe të pakicave, duke siguruar që legjislacioni kombëtar të përputhet me standardet ndërkombëtare dhe praktikat më të mira.
Zbatimi dhe zbatimi i avokimit: Përveç avokimit për reformat ligjore, NORMA gjithashtu
punon për të siguruar zbatimin dhe zbatimin e duhur të ligjeve dhe politikave ekzistuese,
duke i kërkuar autoritetet përgjegjëse për mbrojtjen e të drejtave të grave dhe/ose të pakicave. Hulumtim dhe analizë: Ndërmarrja e kërkimeve në fushën e barazisë gjinore dhe të drejtave të grave i ofron NORMA-s njohuri të vlefshme për të hartuar përpjekjet e tyre avokuese dhe për të formësuar rekomandimet e politikave.
Bashkëpunimi me organizatat profesionale: NORMA bashkëpunon me organizata dhe
shoqata të tjera profesionale në Kosovë, si dhe me organizata rajonale dhe ndërkombëtare,
duke shfrytëzuar ekspertizën dhe burimet kolektive për të arritur qëllimet e përbashkëta në
avancimin e grave, grupeve të cenueshme, duke përfshirë të drejtat e komuniteteve pakicë.
Përmes këtyre aktiviteteve të shumanshme, Shoqata e Avokatëve NORMA luan një rol jetik
në promovimin e barazisë gjinore, mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe nxitjen e një shoqërie
më gjithëpërfshirëse dhe të barabartë në Kosovë. Që nga viti 1998, NORMA ka zbatuar 73
projekte madhore me fokus në të drejtat e njeriut, ligjin e pronës dhe trashëgimisë, fushën
ligjore dhe gjinore.
Më tej, Shoqata e Avokatëve “NORMA” nga viti 1998-2023 ka ofruar ndihmë juridike për
7231 palë përfituese, kryesisht gra, grupe vulnerabël dhe pjesëtarë të komuniteteve pakicë
nga të gjitha grupet etnike në Kosovë si shqiptarë, serbë turq, boshnjakë, romë, ashkali dhe
egjiptianë. Në 80% të rasteve ndihma juridike e ofruar kishte të bënte me çështje familjare, të
dhunës në familje dhe të drejtave pronësore duke përfshirë trashëgiminë, ndërsa në 20%
ndihma juridike kishte të bënte me ndihmën sociale, punësimin, zyrën e gjendjes civile dhe
kontratat. Ndihma juridike kryesisht është ofruar në këto komuna: Prishtinë, Ferizaj,
Podujevë, Shtime, Janjevë dhe Kaçanik. Me këtë, 97 gra përfituan dhe u përfaqësuan nga
avokatët e NORMA-s në gjykatë dhe në organe të tjera përkatëse. Aktivitetet e
lartpërmendura, të mbuluara në periudhën 21 vjeçare, janë ofruar përmes projekteve të
mbështetura nga Oxfam, UNHCR, Zyra Kanadeze - KLIP, Agjencia Evropiane për Rindërtim
dhe Ambasada Mbretërore Norvegjeze, UNDP dhe UNICEF, Holandë, etj.
Nga viti 2018 deri në vitin 2024, avokatët e NORMA-s ofruan vullnetarisht këshilla juridike
dhe ndihmë juridike falas për qytetarët që na drejtohen për ndihmë kryesisht në lidhje me
çështjet e të drejtave të tyre sociale. Pas krijimit të Agjencisë së Ndihmës Juridike Falas në
vitin 2006, NORMA vazhdoi të ofrojë shërbimin e ndihmës juridike falas për mbi 1030 raste
të dhunës civile, familjare dhe në familje. Katër anëtarë të NORMA-s kanë përvojë afatgjatë
në drejtësi dhe kanë dhënë provimin e jurisprudencës, gjë që i jep një avantazh të madh
shoqatës. Për më tepër, NORMA's ka një përvojë të gjatë kërkimore dhe monitoruese, duke
përfshirë aktivitete ndërgjegjësuese mbi 20 vjeçare, me çështje të ndryshme ligjore duke
përfshirë të drejtat e të rinjve, të drejtat e arsimit, çështjet gjinore, çështjet që lidhen me
dhunën në familje, të drejtat e pronës dhe trashëgimisë, punësimin dhe fuqizimin
ekonomik.Projekti i NORMA-s ilustron një qasje gjithëpërfshirëse për adresimin e çështjeve
të të drejtave të njeriut në mesin e grave të margjinalizuara. Duke kombinuar aktivitetet e
ndërgjegjësimit me ndihmën praktike ligjore, projekti kontribuoi në fuqizimin e grave për të
mbrojtur veten dhe për të kërkuar drejtësi në çështjet që lidhen me pronën, trashëgiminë,
barazinë gjinore, dhunën në familje dhe martesat.
Background
The Association of Lawyers “NORMA” was founded in 1998 by a group of legal
professionals with long experience as judges, prosecutors, lawyers and jurists engaged in
various administrative institutions, who were dismissed from their jobs as a result of the
difficult social situation of the 90s in Kosovo. This association was founded on the initiative
of Ms. Vjosa Nimani Zylfiu and has counted 10 members to expand with new members
during further work.It is financed by its membership and donor’s contributions. NORMA
undertakes activities to promote and protect human rights including property and inheritance
rights, provide legal aid, increase awareness on gender equality, influence in drafting and
amendments of laws, including lobbying for implementation of legislation. NORMA
continuously has identified lack of full application of rights in general, and in particular
insufficient existence of property rights on common marital property, lack of realization of
inheritance rights, and inequality in the labour field. Moreover, NORMA identified
specifically concerns especially in the application rights of woman to property, inheritance
and division of joint marital property, as the main obstacles for the development end
empowerment of women in Kosovo.
To this end NORMA’s engagement focuses in following areas:
Free Legal Aid for Women and girls: Providing free legal assistance to women, regardless of
their ethnic background, ensures that they have access to justice and other social and
administrative support when their rights are violated and has organized trainings with NGOs
of the Serbian minority, such as “Zensko Pravo” in North Mitrovica and “Ruka Ruci” in the
Municipality of Fushe Kosovo, in the village of Grace on property and inheritance rights.
Identification and Response to Instances of Violation of Rights in either policy level or
individual cases: NORMA actively identifies instances where women's rights are violated and
takes appropriate action to address these issues and/or cases, whether through commenting
and/or participating in policy working group, legal advocacy, mediation, or other means.
Support Minority Women's Groups: By engaging in community outreach, NORMA offers
support to minority women's groups, recognizing and addressing the unique challenges they
face within their communities including in society in general.(REA, Serbian, Turkish
communities).
Awareness Raising: NORMA conducts awareness-raising campaigns to educate both women
and wider community about their rights, thereby empowering individuals to advocate for
themselves and demand accountability from authorities.
Law Reform Advocacy: NORMA advocates for legal reforms that strengthen protection of rights, ensuring that national legislation aligns with international
standards and best practices.bImplementation and Enforcement Advocacy: Beyond advocating for legal reforms, NORMA also works to ensure the proper implementation and enforcement of existing laws and policies, holding authorities accountable for upholding rights. Research and Analysis: Undertaking research in the field of gender equality and
rights provides NORMA with valuable insights to design their advocacy efforts and shape
policy recommendations. Cooperation with Professional Organizations: NORMA cooperates with other professional organizations and associations in Kosovo as well as regional and international organizations, leveraging collective expertise and resources to achieve common goals in advancing vulnerable groups including rights of minority communities.
Through these multifaceted activities, Lawyers' Association NORMA plays a vital role in
promoting gender equality, protecting human rights, and fostering a more inclusive and
equitable society in Kosovo. Since 1998, NORMA implemented 73 major projects focusing
on human rights, property and inheritance law, legal and gender area.
Further, Lawyer Association “NORMA” from 1998-2023 has offered legal aid to 7231
beneficiary parties, predominantly women, vulnerable groups and minority community
members from all ethnic groups in Kosovo as Albanian, Serbian Turkish, Bosnian, Roma,
Ashkali, and Egyptian. In 80% of cases the legal aid provided concerned family, domestic
violence and property rights issues including inheritance, whereas in 20% legal aid concerned
social aid, employment, registrar’s office, and contracts. Predominantly, legal aid was
provided these municipalities: Prishtinë/Priština, Ferizaj/Urosevac, Podujevë, Shtime, Janjevë
and Kacanik. Hereby, 97 women benefited and were represented by NORMA lawyers in
court and other relevant authorities.
Abovementioned activities, covered 21 years period, were provided through projects
supported by Oxfam, UNHCR, Canadian Office - KLIP, European Agency for
Reconstruction and Royal Norwegian Embassy, UNDP and UNICEF, the Netherlands, etc.
From 2018 to 2024, NORMA lawyers voluntarily offered legal advice and free legal aid to
citizens who approach us for assistance mainly concerning their social rights related cases.
Following the establishment of the Free Legal Aid Agency in 2006, NORMA continued to
provide free legal aid service to over 1030 civil, family and domestic violence related cases.
Four members of NORMA have long term experience in judiciary and have passed the
Judicial Bar Exam, which provides a great advantage to the association. Moreover,
NORMA’s has a longstanding research and monitoring experience, including awareness
raising activities of over 20 years, with various legal issues including the rights of youth,
education rights, gender issues, domestic violence related issues, property and inheritance
rights, employment and economic empowerment.
NORMA's project exemplifies a comprehensive approach to addressing human rights issues among marginalized women. By combining awareness-raising activities with practical legal
assistance, the project contributed to empowering women to advocate for themselves and
seek justice in matters related to property, inheritance, gender equality, domestic violence,
and early marriages.